شروط ضمن عقد چیست ؟ تعریف این شروط به زبان ساده
ازدواج از کهن‌ترین آیین‌های اجتماع بشری است. هر فرهنگ و جامعه‌ای جدا از شرایط زمانی و مکانی، ازدواج را با تشریفات و رسم و رسوم خاص اجرا می‌کنند. ازدواج در تمدن و ریشه‌های فرهنگی ملت‌ها رسوخ کرده و از نیاکان ما به ارث رسیده است. فرهنگ، ارزش‌ها، اعتقادات و سنت‌ها در امر ازدواج تأثیر گذارند و به تبع آن ازدواج نیز در جامعه تأثیرگذار است؛ به همین دلیل است که ازدواج را به‌عنوان یک نهاد اجتماعی می‌شناسند.
بر اساس این تعاریف در این مقاله از بیا توعروسی “راهنمای معرفی باغ و تالار عروسی“ سعی داریم نگاه سانتیمانتالیسم به ازدواج و شروط ضمن عقد را کنار بزنیم و شروط ضمن عقد را به زبان ساده توضیح بدهیم. اگر در شرف ازدواج هستید یا حتی سال‌های زیادی از ازدواجتان می‌گذرد این مقاله برای شما مفید خواهد بود.
عقل و عشق در کنار هم برای یک ازدواج موفق
همان‌قدر که ازدواج می‌تواند یک پیوند عاطفی باشد، به همان مقدار هم بار قانونی دارد. زمانی که در بستن پیمان ازدواج حرف از عقد به میان می‌آید، منظور قرارداد بین دو نفر است. سند ازدواج یک قرارداد حقوقی است، درواقع ما در قالب قوانین دولت بر جامعه سندهای تعهد آوری را امضا می‌کنیم.
اما سؤال مهم اینجاست که آیا زن و مرد در این قرارداد از حقوق برابر برخوردار می‌شوند؟ متأسفانه جواب این سؤال منفی است. در قوانین ایران زن با امضای سند ازدواج محدودیت‌هایی پیدا می‌کند، بنابراین مهم‌ترین هدف شروط ضمن عقد ایجاد برابری بین زن و مرد در ازدواج است. خیلی از قوانین کشور ما ریشه در باورها و عقاید دینی و مذهبی دارد که ممکن است با جامعه امروزی و دنیای مدرن همخوانی نداشته باشد؛ به همین دلیل قانون‌گذاران شرایطی را به وجود آوردند که با ثبت رسمی شروط ضمن عقد شرایط را برای زن و مرد در قرارداد ازدواج منصفانه کنند.
قانون مدنی این اختیار را به زن و مرد داده تا هر شرطی را که در سند اصلی ازدواج نیامده است را به صورت رسمی و کاملاً قانونی ثبت کنند. زن و مرد با امضای شروط ضمن عقد ، برتری نسبت به یکدیگر پیدا نمی‌کنند یا حقوقی را از هم سلب یا به دیگری اضافه نمی‌کنند؛ بلکه تنها در شرایطی کاملاً مساوی و برابر سند ازدواج را امضا می‌کنند.
تعریف شروط ضمن عقد به زبان ساده‌تر
نقش زن در چارچوب خانواده و ازدواج و همچنین نقش مهم مادری که جامعه برای زن تعریف می‌کند، محدودیت‌هایی را برای زن ایجاد می‌کند. ازدواج برای زن محدودیت‌های بیشتری نسبت به مردان دارد. شروط ضمن عقد در اینجا به کمک زنان می‌آید و حقوق زن در ازدواج را زنده می‌کند.
برای تعریف ساده‌تر شروط ضمن عقد نکاح، می‌توان گفت این شروط تعهداتی هستند که در زمان ازدواج و یا حتی سال‌ها بعد ازدواج با توافق دو طرف زن و مرد به سند ازدواج اضافه می‌شوند. شروط ضمن عقد به طور معمول در قوانین ازدواج ذکر نشده‌اند، بلکه با انتخاب طرفین تنظیم می‌شوند. زن و شوهر با امضای این شروط در دفترخانه ازدواج به آن رسمیت می‌بخشند.
چرا ثبت شروط ضمن عقد مهم است ؟
امضای سند ازدواج طبق قوانین کشور ایران، تعدادی از حق و حقوق را از زن سلب می‌کند. طبق قوانین، زن هنگام ازدواج تعهد می‌کند تا حق تحصیل، حق خروج از کشور و حق اشتغال خود را به مرد واگذار کند. واگذاری این حق و حقوق در گرو مرد باعث بروز اختلاف‌ها و مشکلاتی در مواقع ضروری می‌شود. در چنین شرایطی زن بدون اجازه همسرش حق انجام هیچ‌کدام از این موارد را ندارد.
برای حفظ برابری و شروع ازدواجی موفق بهتر است قبل از جاری شدن خطبه عقد ، در رابطه با شروط ضمن عقد و ثبت رسمی آن با هم گفت و گو کنید. در گذشته زن‌ها در صورت بروز مشکلاتی در ازدواج تنها می‌توانستند از اهرم فشار مهریه و نفقه استفاده کنند، اما با ثبت شروط ضمن عقد از همه حق و حقوق‌های قانونی به طور برابر برخوردار می‌شوند.
بهترین روش اجرایی کردن شروط ضمن عقد مشورت با وکیل است. بهتر است قبل از مراسم عقد با یک وکیل حقوقی در رابطه با تنظیم یا مشاوره این اسناد مشورت کنید. با مشورت وکیل این شروط بر اساس توافقات دو نفره زن و مرد ثبت می‌شود.
زمان ثبت شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد هر زمانی که زن و شوهر بخواهند تنظیم و ثبت می‌شوند. بهترین زمان ثبت شروط در عقدنامه ، حین ازدواج است اما اگر مدتی از ازدواج شما می‌گذرد و تصمیم به تنظیم شروط ضمن گرفتید، محدودیتی در ثبت شروط ضمن عقد وجود ندارد. زوج‌ها هرزمانی که بخواهند، چه یک سال چه 10 سال بعد از ازدواج می‌توانند شروطی به این سند اضافه کنند و یا شروط قبلی را فسخ کنند. دقت داشته باشید که شروط ضمن عقد قبل از جاری شدن خطبه عقد نمی‌توانند ثبت شوند.
هنگام ثبت شروط ضمن عقد این نکته مهم را در نظر داشته باشید که امضای این شروط در قباله ازدواج به تنهایی کافی نیست؛ این شروط باید حتماً در دفتر اسناد رسمی به‌صورت سند محضری امضا شوند. ثبت شروط ضمن عقد فقط در قباله ازدواج، در مواقع ضروری مورد قبول دادگاه قرار نمی‌گیرد. برای مطالبه حقوق خود بهترین کار ثبت محضری این شروط در دفتر اسناد رسمی است. البته باید این نکته را هم در نظر گرفت که شروط ضمن عقد نباید غیر اخلاقی یا قانونی باشند، به طور مثال زن برای به دست آوردن حقوق خود نباید حقی را از مرد سلب کند و یا مرد را از چیزی محروم کند و بالعکس.
شروط مهم در شروط ضمن عقد نکاح
همان طور که از قبل اشاره کردیم یکسری شروط پیش از ازدواج در سند ازدواج آمده که در زمان عقد طرفین آن را امضا می‌کنند و به آن متعهد می‌شوند. علاوه بر این یکسری شروط دیگر توسط زن درخواست می‌شود که با عنوان شروط ضمن عقد یاد می‌شوند. این شروط، در عقدنامه وجود ندارد و با درخواست زن یا مرد در عقدنامه ذکر می‌شوند. برای اینکه این شروط قابلیت اجرا داشته باشند باید به صورت رسمی و محضری ثبت شوند.
شروط ضمن عقد _ وکالت در طلاق یا همان حق طلاق وکالت در طلاق یا ضمن عقد نکاح
طبق این شرط مرد به زن این حق را می‌دهد تا طبق مواردی مشخص به دادگاه مراجعه کند و با کسب مجوز از دادگاه خود را مطلقه کند. همچنین ذکر می‌شود تا مرد این درخواست را از سوی زن قبول کند.
طبق قوانینی که به صورت پیش فرض در عقدنامه و شروط ضمن عقد ذکر می‌شوند زن می‌تواند در صورت بروز موارد زیر به دادگاه درخواست طلاق دهد:
- درصورتی که مرد نفقه زن را تا 6 ماه پرداخت نکند. طبق قانون مرد موظف است تا از اموال و دارایی خود حق خوراک، پوشاک و مسکن زن را تأمین کند. در صورتی که مرد از پرداخت این هزینه سرباز زند، زن می‌تواند به دادگاه درخواست طلاق دهد.
- مشکلات اخلاقی و سو رفتاری مرد که ادامه زندگی را برای زن سخت کند.
- ابتلای مرد به بیماری‌های روانی غیر قابل درمان یا جنون که زندگی را بر زن سخت کند یا جان زن در خطر باشد. درخواست طلاق در چنین شرایطی تنها با مدارک پزشکی و تائید پزشک امکان پذیر است.
- زمانی که مرد به شغلی بر خلاف عرف و قوانین مشغول باشد و با معیارهای خانواده در تضاد باشد. در چنین صورتی دادگاه شغل مرد را باعث به خطر انداختن حیثت خانواده و دور از شأن خانم تشخیص می‌دهد که دلیل طلاق را موجه می‌کند.
- اعتیاد مرد به مواد مخدر که در روند ادامه زندگی اختلال ایجاد کند. در صورتی که مرد اعتیاد داشته باشد و برای ترک اعتیاد خود اقدامی نکند یا بعد از ترک دوباره به سمت اعتیاد برگردد، زن می‌تواند اقدام به طلاق کند.
- در صورتی که مرد بدون دلیل موجهی زندگی و زن خود را ترک کند، زن می‌تواند به دادگاه درخواست طلاق دهد. تشخیص غیرموجه بودن این امر بر عهده دادگاه است. اگر مرد به مدت 6 ماه از شرکت در جلسه دادگاه خودداری کند، دادگاه حکم طلاق را صادر می‌کند.
- محکومیت مرد و جرمی که باعث کسر شان خانوادگی و حیثت زن شود، به زن این امکان را می‌دهد تا به دادگاه درخواست طلاق دهد. تشخیص این امر که جرم مرد مغایر با شئون خانوادگی است، عمدتاً بر عهده دادگاه است.
- اگر مرد بدون رضایت همسر، ازدواج مجدد کند زن می‌تواند خودش را مطلقه کند.
طبق موارد بالا که در شروط ضمن عقد باید ذکر شود، زن می‌تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه ارائه دهد. اثبات این ادعاها برای دادگاه مشکل است و در خیلی از مواقع مورد قبول دادگاه قرار نمی‌گیرد. برای جلوگیری از بروز این مشکلات، مرد هنگام عقد به زن وکالتی می‌دهد تا زن در صورت بروز مشکلاتی که ادامه زندگی را سخت می‌کند، اقدام به طلاق می‌کند. لازم به ذکر است که اعطای حق طلاق به زن به معنای سلب این حق از مرد نیست.
وکالت در طلاق به صورت بلاعزل است اما برای رعایت شرط احتیاط موارد زیر باید در وکالت‌نامه و شروط ضمن عقد درج شود:
الف_ با حق اسقاط تجدید نظر خواهی و فرجام دادخواهی
ب_ اسقاط حق عزل وکیل، ضم وکیل و ناظر
ج- سلب حق هر اقدامی که منافی با موضوع وکالت باشد
شروط ضمن عقد _ حق خروج از کشور
در قوانین ایران زن هنگام خروج از کشور در صورت مجرد بودن باید اجازه کتبی پدر و در صورت متأهل بودن اجازه همسر را داشته باشد. زمانی که این شرط در سند شروط ضمن عقد ذکر شود، زن به اجازه کتبی همسر برای پاسپورت و خروج نیاز ندارد.
شروط ضمن عقد _ حق اشتغال
در جامعه امروزی، زن‌ها درست مانند مردها سعی می‌کنند تا هویت مستقل خود را بسازند و در جامعه حضور داشته باشند. طبق قوانین مندرج در عقدنامه اجازه اشتغال زن با مرد است. طبق شرط حق اشتغال که در شروط ضمن عقد ذکر می‌شود، زن می‌تواند مطابق میل خودش در محیط کاری حضور داشته باشد.
شروط ضمن عقد _ حق تحصیل
ذکر حق تحصیل در شروط ضمن عقد به زن این امکان را می‌دهد تا هر مقطعی از تحصیلات آکادمیک که قصد دارد را ادامه دهد.
شروط ضمن عقد _ حق انتخاب محل سکونت
انتخاب محل زندگی در ازدواج بر عهده مرد است. در صورتی که حق انتخاب محل سکونت در سند شروط ضمن عقد ثبت شده باشد، زن می‌تواند محل زندگی را انتخاب کند.
شروط ضمن عقد _ حق تصنیف اموال
در شروط ضمن عقد ، حق تصنیف اموال در صورتی که مرد تقاضای طلاق کند و به تشخیص دادگاه علت طلاق مشکلات اخلاقی از طرف زن نباشد، مرد تعهد می‌کند تا نصف دارایی که بعد از ازدواج به دست آمده را به زن منتقل کند. اگر این اموال به زن منتقل نشود مرد باید معادل ارزش آن را به زن پرداخت کند. دقت کنید در صورتی که طلاق از جانب زن نباشد یا به صورت توافقی باشد این شرط اجرا نخواهد شد.
طبق این شرط هنگام طلاق دادگاه از اموال و دارایی‌های مرد استعلام می‌گیرد. طبق این استعلام نصف دارایی‌هایی که بعد از ازدواج به دست آمده با زن تقسیم می‌شود. اجرای این شرط تنها بعد از طلاق اتفاق می‌افتد.
حتما بخوانید: راهکار مدیریت مسائل مالی در ازدواج
شروط ضمن عقد _ حق حضانت فرزند
سؤالات زیادی در رابطه با حق حضانت وجود دارد. طبق قوانین مدنی ایران، اگر زن و شوهر در حق حضانت فرزندان به توافق نرسند، حق حضانت هنگام جدایی با بررسی شرایط و شایستگی طرفین مشخص می‌شود.
شما می‌توانید علاوه بر شروط مهم بالا شرط‌های بیشتری برای یک زندگی برابر تنظیم کنید. خیلی از زوج‌ها ترجیح می‌دهند شروطی مانند تقسیم مخارج زندگی، تقسیم اموال بعد از ازدواج را به وکالت‌نامه خود اضافه کنند.
برای تنظیم شروط ضمن عقد می‌توانید به کمک یک وکیل یا سردفتر شروط را تنظیم کنید. برای رسمیت به بخشیدن به این سند باید با مدارک شناسایی به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید تا همه شروط را در قالب یک سند رسمی دریافت کنید. سند شروط ضمن عقد در نظام قانونی ایران کاملاً معتبر است.
کلام آخر
در دنیای امروز فرقی نمی‌کند خانم باشید یا آقا، در هر صورت باید حق و حقوق برابری در ازدواج داشته باشید. یکی از راه‌هایی که می‌تواند حق و حقوق از دست رفته را به شما برگرداند، شروط ضمن عقد است. شروط ضمن عقد حتی بعد ده سال از ازدواج نیز می‌تواند تنظیم شود. برای اینکه به سهم خودتان در راه برابری و آینده‌ای بهتر برای فرزندانتان قدم بردارید، از برابری در زندگی مشترک شروع کنید.
ما در این مقاله از بیاتو عروسی سعی کردیم از اهمیت برابری در زندگی و حقوق در ازدواج صحبت کنیم. بیاتو عروسی با آگاهی بخشی در این باره به زندگی موفق‌تر و آینده‌ای بهتر به زوج‌ها کمک می‌کند. بیاتو عروسی با بیش از 12 سال تجربه در زمینه ارائه خدمات عروسی به زوج‌های زیادی در سرتاسر ایران برای برگزاری عروسی آن‌ها کمک کرده است. در بیاتو عروسی می‌توانید به لیست محضرهای عقد، تالار و باغ تالار، آتلیه هی عکاسی، مزون لباس عروس و ... دسترسی داشته باشید.